Złoto
(Au, łac. aurum)
– pierwiastek chemiczny o liczbie atomowej 79. Złoto jest ciężkim, miękkim i błyszczącym metalem, będącym najbardziej kowalnym i ciągliwym spośród wszystkich znanych metali. Czyste złoto posiada jasnożółty kolor i wyraźny połysk, który nie utlenia się w wodzie czy powietrzu. Chemicznie złoto należy do metali przejściowych i pierwiastków grupy 11. Za wyjątkiem gazów szlachetnychmetalem szlachetnym używanym w biciu monet, jubilerstwie, sztuce i zdobieniach. złoto jest najmniej reaktywnym pierwiastkiem.
Złoto długo przed okresem spisanej historii było drogocennym i poszukiwanym
Złoto jest odporne na poszczególne kwasy, ale roztwarza się wodzie królewskiej (łac. aqua regia), nazwana tak ze względu, że rozpuszcza właśnie złoto (metal kojarzony z władzą królewską). Roztwarza się również w zasadowych roztworach cyjanków, które były używane do wydobywania złota. Złoto rozpuszcza się również w rtęci, tworząc amalgamat. Złoto jest nierozpuszczalne w kwasie azotowym(V), który rozpuszcza srebro i metale nieszlachetne, co przez długi czas było wykorzystywane jako próba na obecność złota (np. w monetach).
Metal rodzimy występuje jako samorodki lub ziarna w skałach, żyłach i osadach aluwialnych. Mniej powszechnie występuje jako związki złota, zazwyczaj z tellurem. Parytet złota był najpowszechniejszą podstawą polityki monetarnej w historii człowieka, powszechnie zastąpioną w XX-wieku przez pieniądz fiducjarny. Szacuje się, że do 2009 roku, w całej historii zostało wydobytych 165 tys. ton złota. Odpowiada to objętości 8500 m³ lub sześcianowi o krawędzi 20,4 m. Światowa konsumpcja wydobywanego złota w 50% zużywana w jubilerstwie, w 40% w w różnych inwestycjach, a 10% w zastosowaniach przemysłowych.
Poza szeroko rozpowszechnionymi wyżej wymienionymi zastosowaniami, złoto stosuje się również w stomatologii, elektronice i innych zastosowaniach, w tym nawet w przemyśle spożywczym.
Historia
Złoto jest znane i używane przez rzemieślników co najmniej od chalkolitu. Złote wyroby na Bałkanach pojawiają się w wykopaliskach archeologicznych datowanych na IV milenium p.n.e., takich jak nekropolia Warny. Złote artefakty, takie jak złote kapelusze czy dysk z Nebry, pojawiały się w Europie Środkowej od drugiego tysiąclecia p.n.e. w epoce brązu.
Egipskie hieroglify z okresu około 2600 lat p.n.e. opisują, że król Mitannii Tuszratta miał złota „więcej, niż brudu” w Egipcie. Egipt, a szczególnie Nubia, posiadały wystarczające zasoby, by uczynić je obszarami, gdzie wydobywało się najwięcej złota przez długi okres historii. Najstarszą znaną mapą jest mapa znana jako papirusowa mapa z Turynu (ok. 1100 lat p.n.e.) która pokazuje plan kopalni złota w Nubii, wraz z ukazaniem lokalnej geologii. Prymitywne metody wydobycia, włączając w to technikę podkładania ognia, zostały opisane przez Strabona i Diodora Sycylijskiego. W okresie Starożytnego Egiptu wydobywano około jednej tony złota rocznie. Duże kopalnie złota były również w obszarze Morza Czerwonego, znajdującemu się w dzisiejszej Arabii Saudyjskiej, między innymi kopalnie Mahd adh Dhahab („kolebka złota”), w której, w okresie panowania króla Salomona (961–922 p.n.e.), było wydobywane złoto, srebro i miedź
Mit o złotym runie może nawiązywać do używania w starożytności owczych skór do wychwytywania złotego pyłu ze złóż okruchowych. Złoto jest często wspominane w Starym Testamencie, rozpoczynając od Księgi Rodzaju 2:11 (o Havilah) oraz jest jednym z darów mędrców (Trzech Królów w pierwszych rozdziałach Nowego Testamentu, w Ewangelii według Mateusza. Apokalipsa świętego Jana 21:21 opisuje miasto Nowe Jeruzalem jako posiadające rynek Miasta to czyste złoto jak szkło przeźroczyste.
Południowo-wschodni obszar Morza Czarnego był znany ze swojego złota. Wydobycie złota datuje się tam od czasu króla Midasa, i tamtejsze złoto prawdopodobnie było wykorzystane w pierwszym na świecie biciu monet w Lidii, tzw. „lwów lidyjskich” około 610 r. p.n.e. Od VI do V wieku p.n.e. państwo Chu posiadało w obiegu monetę Ying Yuan (chin. 郢爰).
W metalurgii Starożytnego Rzymu zostały wprowadzone nowe metody wydobycia złota na dużą skalę wykorzystujące urabianie hydrauliczne, od 25 roku p.n.e. wykorzystywane w Hispanii, a od 106 roku n.e. w Dacji. Do największych kopalń należały te w Las Médulas, w prowincji León, gdzie siedem długich akweduktów pozwalało przemywać duże złoża aluwialne. Dużymi kopalniami były także te położone w Roşia Montană w Transylwanii (Siedmiogród), które do niedawna były wciąż eksploatowane przy użyciu metod odkrywkowych. Również były wykorzystywane mniejsze złoża w Brytanii, takie jak złoża okruchowe czy skalne w Dolaucothi. Różne używane metody wydobycia złota zostały opisane przez Pliniusza Starszego w encyklopedii Historia Naturalis, napisanej pod koniec pierwszego wieku naszej ery. W okresie imperium rzymskiego produkcja złota osiągała 5–10 ton złota rocznie.
Imperium Mali w Afryce słynęło w Starym Świecie ze swojego bogactwa w złoto. Mansa Musa, władca imperium (1312–1337) stał się sławny w całym Starym Świecie ze względu na jego hadżdż do Mekki w 1324. Kiedy przechodził przez Kair w lipcu 1324 roku, towarzyszyła mu podobno karawana składająca się z ponad tysiąca ludzi i około setki wielbłądów. Wydał tyle złota, że obniżyło to jego cenę w Egipcie na ponad 10 lat. Szacuje się, że obszary dzisiejszej Ghany dostarczały 5-8 ton złota rocznie.
|
|
Złoto w Egipcie miało wysoką cenę zanim przybyli w tym roku. Mithqal nie kosztował mniej niż 25 dirham, a zazwyczaj powyżej, ale od tamtego czasu jego wartość spadła i złoto staniało, a pozostawało tanie do tej pory. Mithqal nie przekraczał 22 dirham lub kosztował nawet mniej. To był stan rzeczy od dwunastu lat do dzisiaj z powodu dużej ilości złota, którą przywieźli do Egiptu i tutaj je wydali [...] |
Europejska eksploracja Ameryki była w dużej mierze napędzana doniesieniami o złotych ozdobach obficie pokazywanymi przez Indian, szczególnie w Ameryce Centralnej, Peru, Ekwadorze i Kolumbii. Aztecynah. teocuitlatl). Jednakże, dla ludów tubylczych Ameryki Północnej, złoto było bezużyteczne, większą wartość widzieli w innych minerałach, które były bezpośrednio związane z ich zastosowaniem, takie jak obsydian, krzemień i łupek. Szacuje się, że Złote Wybrzeże i eksplorowane obszary Ameryki Południowej w XVI dostarczały około 10–12 ton złota rocznie. dosłownie traktowali złoto jako produkt bogów, nazywając je „boskimi odchodami” . Chociaż cena metali z grupy platynowców może być znacznie wyższa, złoto przez długi czas było uważane za najbardziej pożądany metal szlachetny, a jego wartość w historii była używana jako standard dla wielu walutThomasa More'a w traktacie Utopia. Na tej wymyślonej wyspie złoto było tak powszechne, że było używane do robienia łańcuchów dla niewolników, zastawy stołowej i desek klozetowych. Kiedy przybyli ambasadorzy z innych krajów, ubrani w złoto i odznaki, Utopianie wzięli ich za zwykłe sługi, składając hołdy najskromniej ubranym spośród ich grupy. (parytet złota). Złoto było używane jako symbol czystości, wartości, królewskości, i szczególnie ról, które łączyły te cechy. Złoto jako symbol bogactwa i prestiżu zostało wyśmiane przez Istnieje archaiczna tradycja gryzienia złota w celu sprawdzenia jego autentyczności. Chociaż nie jest to profesjonalna metoda badania złota, to „test gryzienia” nadaje się do oceny złota ponieważ złoto jest miękkim metalem (do 3 w skali Mohsa). Im czystsze złoto tym łatwiej je odkształcić. Malowany ołów może oszukać ten test ponieważ ołów jest bardziej miękki niż złoto (istnieje małe ryzyko zachorowania na ołowicę na skutek przyjęcia dawki ołowiu). Jednym z głównych celów alchemików było przekształcenie różnych substancji, głównie ołowiu, w złoto. Miało odbyć się to w wyniku kontaktu danej substancji z mityczną substancją zwaną kamieniem filozoficznym. Chociaż im nigdy się to nie udało, alchemicy rozpowszechnili zainteresowanie tym co można robić z substancjami, przez co położyli podwaliny pod naukę, którą dzisiaj nazywamy chemią. Alchemicznym symbolem złota był okrąg z punktem w środku (☉), który był również symbolem astrologicznym i starożytnym chińskim znakiem oznaczającym słońce. Obecnie otrzymywanie złota z innych substancji jest możliwe m.in. przez przekształcenie rtęci na drodze wychwytu neutronu przez 196Hg.
Złoto w starożytności było stosunkowo łatwe do uzyskania z kopalnianych warstw geologicznych. W XIX wieku, wszędzie gdzie zostawały odkryte większe złoża złota wybuchały gorączki złota. Pierwszym udokumentowanym odkryciem złota w Stanach Zjednoczonych było odkrycie złota w Reed Gold Mine w Midland w Karolinie Północnej w 1803. Jednakże, 90% wydobytego złota zostało wydobyte od 1848 roku, kiedy to w Kalifornii wybuchła gorączka złota. W 1851 roku, w samej tylko Kalifornii, wydobyto 77 ton złota. Światowa produkcja złota w tym okresie wzrosła do około 280 ton (1852).
Właściwości
Fizyczne
Złoto jest najbardziej kowalne spośród wszystkich metali; jeden gram złota może być rozbity na arkusz o powierzchni 1 m². Płatek złota może być rozbity do tego stopnia, że staje się półprzezroczysty. Przechodzące przez taki płatek światło jest zielono-niebieskie, ponieważ złoto silnie odbija żółte i czerwone składowe długości światła. Takie półprzezroczyste arkusze również silnie odbijają podczerwień, co czyni je użyteczne w wytwarzaniu osłon przed promieniowanie podczerwonym (cieplnym) w kombinezonach żaroodpornych i osłonach przeciwsłonecznych w skafandrach astronautów. Złoto z łatwością tworzy stopy z innymi metalami. Przy wytwarzaniu tych stopów można zmieniać ich twardość i inne właściwości metalurgiczne, od temperatury topnienia do koloru (patrz poniżej). Złoto charakteryzuje się bardzo dobrą przewodnością cieplną i elektryczną, co znajduje zastosowanie w elektronice i elektryce. Złoto jest metalem o wysokiej gęstości 19,3 g/cm³, dla porównania gęstość ołowiu wynosi 11,34 g/cm³, a najcięższego pierwiastka, osmu 22,61 g/cm³.
Kolor
Podczas, gdy większość innych metali jest szara lub srebrno-biała złoto jest żółte. Ten kolor jest określony przez gęstość luźno związanych elektronów walencyjnych; elektrony te oscylują jako zbiorowa „plazma” ośrodka opisanego jako kwazicząstka nazywana plazmonem. Dla większości metali częstotliwości tych oscylacji leżą w zakresie ultrafioletu, ale dla złota z przyczyn kwantowych efektów relatywistycznych, które wpływają na orbitale atomowe wokół atomów złota. Podobne efekty nadają barwę cezowi.
Powszechne stopy kolorowego złota, takie jak różowe złoto, mogą być wytworzone poprzez dodawanie różnych ilości miedzi i srebra, jak pokazuje to diagram trójkątny znajdujący się po lewej. Stopy zawierające pallad i nikiel tworzą tzw. „białe złoto”, które często jest wykorzystywane w jubilerstwie. Mniej powszechnymi są stopy złota zawierające dodatki manganu, glinu, żelaza, irydu i innych pierwiastków, które nadają złotu bardziej niezwykłe kolory, jak na przykład niebieski.
Mieszaniny złota
Często zawiera izostrukturalne domieszki:
- srebra – elektrum;
- rtęci – amalgamat złota;
- miedzi – cuproauryt;
- palladu – porpezyt;
- rodu – rhodyt;
- itru – irauryt;
- platyny – złoto platynowe;
- bizmutu – maldonit.
Chemiczne
Chemicznie, złoto nie podlega działaniu powietrza i większości czynników korozyjnych, dzięki czemu idealnie nadaje się do produkcji monet, biżuterii i pokryć ochronnych bardziej reaktywnych metali (w teorii wszystkich). Chociaż nie jest całkowicie obojętne chemicznie. Roztwarza się w wodzie królewskiej, w kwasie solnym w obecności ozonu oraz w gorącym kwasie selenowym:
- 2Au + 6H2SeO4 → Au2(SeO4)3 + 3H2SeO3 + 3H2O
Złoto jest roztwarzane także w zasadowych roztworach cyjanków (w obecności utleniaczy, np. tlenu) tworząc kompleksy cyjanozłocianowe:
- 4Au + 8KCN + O2 + 2H2O → 4K[Au(CN)2] + 4KOH
Proces ten wykorzystywany jest do wydobywania złota ze złóż.
Ponadto złoto rozpuszcza się w rtęci tworząc amalgamat złota. Najpowszechniejszymi stopniami utlenienia jest +I i +III.
Jony złota znajdujące się w roztworze, do którego doda się jakiegokolwiek innego metalu będącego reduktorem, łatwo ulegają redukcji i strąceniu w postaci metalicznego złoto. Dodany metal utlenia się i rozpuszcza zastępując w roztworze złoto, które może strącić się w postaci osadu.
Wysokiej czystości metaliczne złoto nie posiada smaku i zapachu, co zawdzięcza swojej wysokiej odporności na korozję (jony metali są odpowiedzialne za ich smak).
Izotopy
Złoto posiada tylko jeden trwały izotop, 197Au, będącym jednocześnie jedynym naturalnie występującym izotopem złota. Znanych jest radioizotopów otrzymanych syntetycznie, których masy atomowe są w zakresie od 126 do 205. Najstabilniejszym spośród nich jest 195Au, który ma okres połowicznego zaniku, T½ równy 186,1 dni. Najmniej stabilnym jest 171Au, o T½ = 30 µs, który rozpada się w wyniku emisji protonu. Większość radioizotopów złoto o masach poniżej 197 u ulegają rozpadowi w wyniku kombinacji emisji protonu, rozpadu α i rozpadu β+. Wyjątkami od reguły są 195Au, który rozpada się przez wychwyt elektronu196Au, który w 93% rozpada się przez wychwyt elektronu oraz w 7% przez rozpad β+
Zostało opisanych przynajmniej 32 izomerów jądrowych, o zakresie mas atomowych 170 do 200. W przedziale tym tylko 178Au, 180Au, 181Au, 182Au i 188Au nie posiadają izomerów. Najstabilniejszym jest 198m2Au o T½ = 2,27 dnia. Najmniej stabilnym jest 177m2Au o T½ = 7 ns. 184m1Au posiada trzy ścieżki rozpadu; rozpad β+, przejście izomeryczne i rozpad α.
Występowanie
Liczba atomowa złota 79 czyni je jednym z najcięższych pierwiastków występujących naturalnie. Jak wszystkie pierwiastki o liczbie atomowej większej niż żelazo, uważa się, że złoto powstaje w wyniku procesu nukleosyntezy w supernowych. Ich eksplozje rozpraszają bogaty w metale pył (w tym metale ciężkie, z których formują się systemy planetarne, takie jak np Układ Słoneczny. Ziemia w czasie formowania się ok. 4,5 miliardów lat temu składała się z płynnej magmy. W czasie procesu stygnięcia, najcięższe pierwiastki, w tym złoto, tonęły w jej wnętrzu. Złoto obecnie znajdujące się w płaszczu i skorupie ziemskiej dotarło na Ziemię znacznie później, w okresie tzw. Wielkiego Bombardowania kiedy w Ziemię uderzył meteoryt z znacznej masie (do 1% masy Ziemi) zawierający między innymi złoto.
Występujące na Ziemi złoto elementarne najczęściej występuje w postaci roztworu stałego złota ze srebrem, tj. stopu złota ze srebrem. Takie stopy mają zazwyczaj zawartość srebra 8-10%. Elektrum jest postacią pierwiastkowego złota o zawartości srebra od 18 do 36%. Jego kolor zmienia się od złoto-srebrnego do srebrnego, w zależności od zawartości srebra. Im więcej w nim srebra tym niższa gęstość.
Złoto znajdowane jest w rudach złożonych ze skał posiadających bardzo małe lub mikroskopijne ilości złota. Takie rudy złota często są znajdowane wraz z kwarcem lub siarczkami, takimi jak „złoto głupców”, którym jest piryt. Złoża zawierające takie rudy nazywane są złożami żyłowymi. Złoto rodzime można znaleźć także w postaci płatków, ziaren lub większych bryłek (samorodków), które wyerodowały ze skał i znalazły się w złożach aluwialnych, zwanych złożami okruchowymi. Większe ilości wolnego złota zazwyczaj znajdują się na wierzchu żyły złotonośnej, co spowodowane jest utlenianiem towarzyszących mu minerałów na skutek wietrzenia i wymywania złotego pyłu przez strumienie i rzeki, gdzie następuje jego nagromadzenie się. W ten sposób powstają złotonośne piaski rzeczne.
Złoto czasami występuje w połączeniach z tellurem w minerałach takich jak kalaweryt, krenneryt, nagyagit, petzyt i sylvanit oraz jako bizmutek maldonit (Au2Bi) i antymonek aurostibit (AuSb2). Złoto występuje rzadko także w stopach z miedzią, ołowiem i rtęcią jako minerały: auricupryd (Cu3Au), novodneprit (AuPb3) i weishanit ((Au, Ag)3Hg2).
Badania z 2004 roku sugerują, że mikroby czasami mogą odgrywać znaczącą rolę w tworzeniu złóż złota, przemieszczając i strącając złoto, tworząc ziarenka i bryłki, które odkładają się w złożach aluwialnych.
Światowe oceany zawierają pewne ilości złota. Zmierzone stężenia złota w Atlantyku i Północno-wschodnim Pacyfiku wynoszą 50–150 fmol/l lub 30 części na biliard (30×10−15). Ogólnie stężenia złota w Atlantyku i Pacyfiku są zbliżone. Głębokie wody morza Śródziemnego zawierają większe stężenia Au (100–150 fmol/l), co jest związane z wiatrem nawiewającym pyły znad lądu oraz licznymi rzekami wpadającymi do morza. Przy stężeniu 10×10−15 wszystkie oceany zawierałyby 15 000 ton złota.
Wiele osób twierdziło, że mogą na ekonomiczną skalę odzyskiwać złoto z wody morskiej, lecz jak dotychczas wszyscy mylili się lub byli oszustami. Tak zwany wielebny Prescott Jernegan, prowadził w latach 90. XIX wieku, swój szwindel, w którym uzyskiwał złoto z wody morskiej. Brytyjski oszust prowadził ten sam przekręt w Anglii, na początku XX wieku. Fritz Haber (odkrywca procesu Habera) przeprowadził badania nad uzyskiwaniem złota z wody morskiej, aby pomóc Niemcom zapłacić odszkodowania po pierwszej wojnie światowej.
Opierając się o opublikowane wcześniej wartości od 2 do 64 ppb złota w wodzie morskiej uważał, że taka ekstrakcja ma sens ekonomiczny. Po przeanalizowaniu 4000 próbek, otrzymując średnią 0,004 ppb, stało się oczywiste, że ekstrakcja nie będzie możliwa i zakończył swój projekt. Do tej pory nie ma żadnego mechanizmu ekstrakcji złota z wody morskiej, który miałby sens ekonomiczny. Synteza złota (synteza na drodze przemian jądrowych) nie jest ekonomicznie opłacalna i jest mało prawdopodobne, aby stała się opłacalna w najbliższej przyszłości.
Z powodu miękkości czystego (24k) złota, do zastosowań w jubilerstwie, są tworzone stopy z mniej szlachetnymi metalami, zmieniając jego twardość, ciągliwość, temperatura topnienia, kolor i inne właściwości. Stopy o mniejszej ilości karatów, zazwyczaj 22k, 18k, 14k lub 10k, zawierają większy procent miedzi. 18-karatowe złoto zawierające 25% miedzi jest znalezione w antyku i rosyjskiej biżuterii i posiada wyraźne, choć nie dominujący, odcień miedzi, tworząc różowe złoto. 14-karatowy stop złota z miedzią posiada niemal identyczny kolor do pewnych brązów, i oba często są używane do wyrobu odznak policyjnych, medali i innych ozdób. Niebieskie złoto może być wytworzone poprzez stopienie złota z żelazem, a fioletowe złoto poprzez stopienie z glinem, chociaż są stosunkowo rzadko wykonywane, za wyjątkiem specjalnej biżuterii. Niebieskie złoto jest bardziej kruche i stąd praca i wyrób biżuterii z tym złotem jest trudniejsza. 14 i 18-karatowe stopy złota ze srebrem wydają się zielono-żółte, stąd są określane jako zielone złoto. Białe stopy złota mogą być zrobione z pallade lub niklem. Białe 18-karatowe złoto, zawierające 17,3% niklu, 5,5% cynku i 2,2% miedzi mają srebrną barwę. Ze względu na toksyczność niklu produkcja takich stopów jest regulowana w Europie prawem. Alternatywne białe stopy złota są wytwarzane w oparciu o pallad, srebro i inne białe metale, lecz stopy oparte na palladzie są wyraźnie droższe od tych opartych na niklu. Wysoko karatowe białe złoto jest znacznie bardziej odporne na korozję niż czyste srebro czy srebro sterling (o min. próbie 925).
Japońskie rzemiosło mokume-gane wykorzystuje różnice kolorów pomiędzy laminowanymi kolorowymi stopami złota, tworząc dekoracyjny efekt przypominający słoje drzewa.
Przemysł
- Złoty stop lutowniczy jest używany w łączeniu elementów złotej biżuterii za pomocą lutowania wysokotemperaturowego lub lutowania twardego. Jeśli wykonywana biżuteria jest klasy probierniczej, to lut musi mieć tą samą ilość karatów co wyrób, stąd stopy lutownicze są wytwarzane by zgadzały się ze standardami żółtego i białego złota. Lut złota występuje zazwyczaj w trzech zakresach temperatur, określanych jako miękkie, średnie i twarde. Dzięki użyciu najpierw wysokotemperaturowego lutu, następnie stopów o coraz niższych temperaturach topnienia złotnicy mogą tworzyć skomplikowane przedmioty z użyciem kilku oddzielnych połączeń,
- ze złota można wytwarzać nici używanych do haftu,
- złoto używane jako barwnik szkła tworzy głęboki, intensywny czerwony kolor w szkle rubinowym,
- Z faktu, że złoto dobrze odbija promieniowanie elektromagnetyczne, takie jak podczerwień i światło widzialne i fale radiowe, używane jest jako pokrycie ochronne w sztucznych satelitach, w osłonach kombinezonów chroniących przed silnym promieniowaniem podczerwonym i broni elektronicznej, np. w samolotach takich jak EA-6B Prowler,
- Złoto jest używane jako warstwa odbijająca w wysokiej jakości płytach CD,
- Ze względu na swoje właściwości rozpraszania ciepła, złota folia jest użyta w silnikach McLarena, w modelu F1 ,
- Ze złota można wytworzyć na tyle cienką warstwę, że staje się ona przezroczysta. Takie warstwy są używane w oknach niektórych kokpitów samolotów, co pomocne jest w ich odlodzaniu lub zapobieganiu oblodzenia dzięki przepuszczeniu prądu przez taką warstwę. Ciepło wytwarzane przez opór złota jest wystarczające by zapobiec oblodzeniu.
Elektronika
Stężenie swobodnych elektronów w złocie wynosi 5,90×1022 cm−3. Złoto posiada bardzo wysokie przewodnictwo elektryczne (tylko srebro i miedź mają wyższe, ale wadą ich jest mniejsza odporność na korozję), przez co wykorzystywane jest w przewodach elektrycznych do zastosowań wymagających wysokich energii. Złoto jako okablowanie stosowane jest w eksperymentach nuklearnych.
Mimo, że złoto jest atakowane przez chlor, to jego dobra przewodność i ogólna odporność na utlenianie i korozję w innych środowiskach doprowadziło do jego szerokiego zastosowania w przemyśle jako cienkie pokrycia wszelkiego rodzaju złącz elektrycznych. Złoto jest, na przykład, używane w złączach droższych kabli elektronicznych, takich jak kable audio czy USB.
Chemia przemysłowa
Złoto jest atakowane i rozpuszczane przez zasadowe roztwory cyjanków sodu i potasu, tworząc sól cyjanek złota. Proces ten był wykorzystywany w procesie otrzymywania złota z jego rud (metoda cyjankowa). Roztwór cyjanku złota jest elektrolitem wykorzystywanym w przemysłowej galwanizacji i elektroplastyce złota na powierzchniach metali nieszlachetnych.
Roztwory chlorków złota (kwas chlorozłotowy) są używane do sporządzania koloidalnych roztworów złota poprzez redukcję cytrynianami lub askorbinianami. Chlorek złota i tlenek złota są używane do wyrobu drogocennego czerwonego szkła, które jak koloidalne zawiesiny złota, zawiera jednolitego rozmiaru nanocząsteczki złota.
Jedzenie i napoje
- Złoto może znajdować się jako dodatek w jedzeniu i oznaczane jest wtedy numerem E 175,
- Złoto płatkowe, plasterki lub złoty pył są używane w niektórych pokarmach dla smakoszy, zwłaszcza w słodyczach i napojach będąc składnikiem ozdabiającym je.
- Płatki złota i złoty pył były używane przez szlachtę w średniowiecznej Europie jako dekoracja w pożywieniu i napojach, by zademonstrować bogactwo gospodarza lub wierząc, że coś cennego i rzadkiego musi być dobroczynne dla zdrowia,
- Goldwasser – jest to tradycyjny likier ziołowy produkowany w Gdańsku. Istnieją również inne napoje alkoholowe, które zawierają płatki złota, których cena za porcję sięga kilku tysięcy dolarów. Z faktu, że metaliczne złoto jest obojętne chemicznie w ludzkim organizmie, złoto nie dodaje żadnego smaku, ani wartości odżywczych i opuszcza ciało bez zmian.
Medycyna
Związki złota są stosowane jako środek leczniczy w reumatoidalnym zapaleniu stawów (podawane domięśniowo). Hamują one proliferację limfocytów, uwalnianie enzymów lizosomalnych oraz produkcję reaktywnych form tlenu w makrofagach, a także produkcję interleukiny 1. Działaniem ubocznym mogą być: fotosensytywne wysypki, zaburzenia żołądkowe oraz uszkodzenie nerek. Izotop 198Au (czas połowicznego rozpadu – 2,7 dnia) jest używany w terapii niektórych nowotworów, a także w innych chorobach.
Złoto w gospodarce
Złoto od tysięcy lat posiadało olbrzymią wartość, a wraz z rozwojem cywilizacji doceniono jego użyteczność w systemie monetarnym. Według konserwatywnej i libertariańskiej ekonomii obecność złota (lub innego rzadkiego i niepodrabialnego materiału) nie ma wymiaru tylko czysto użytkowego, gdyż z czasem monety złote zostały zastąpione banknotami wypieranymi obecnie przez pieniądz elektroniczny. Złoto ma stanowić zabezpieczenie realnej wartości papierowego pieniądza (taką funkcję pełni dziś około 75% wydobytych zasobów). Do najważniejszych zalet takiej roli złota konserwatyści zaliczają:
- Żadna władza nie może złota dodrukować czy zmienić poprzez naciski polityczne jego kursu. Ma to zapewnić stabilność gospodarki opartej na zabezpieczeniu w złocie.
- Od tysięcy lat jego podaż jest stała (ok. 1–2% w skali roku), kształtowana czynnikami niepolitycznymi. Stanowiło w tym czasie czynnik porządkujący i stabilizujący ekonomię.
- Jest trwałą, niemal niezniszczalną i akceptowalną w każdej epoce i miejscu formą kapitału.
W handlu podstawową jednostką złota jest uncja trojańska (jubilerska), czyli 31,1035 grama. Nazwa trojańska nie pochodzi od Troi, ale od miasta Troyes w północno-wschodniej Francji, w średniowieczu. ważnego ośrodka handlowego
Złoto inwestycyjne to obok złotych monet sposób inwestowania. Można je nawet nabyć w formie sztabek o najwyższej próbie 999,9 z renomowanych instytucji. Poza tym jedna trzecia wydobytego złota - jako rezerwa walutowa - jest niedostępna dla inwestorów i od dziesięcioleci pozostaje zamknięta w skarbcach banków centralnych. Według oficjalnych danych to 30,7 tysiąca ton kruszcu.
Cenę złota ustala pięć największych instytucji handlujących tym kruszcem podczas London Gold Fixing. Obecnie są to: ScotiaMocatta, Barclays Capital, Deutsche Bank, HSBC i Société Générale.
Zapraszamy do zapisania się na nasz newsletter
